Jakie warunki muszą spełniać kierowcy wykonujący przewozy na potrzeby własne?

Zamierzasz prowadzić przewozy na potrzeby własne lub już je wykonujesz, ale masz wątpliwości, czy robisz to dobrze?

Dostajemy wiele listów, w których Czytelnicy pytają nas o przewozy drogowe na potrzeby własne. O to, ile kosztuje wydanie zaświadczenia, jakie wymogi należy spełnić, aby je otrzymać, a wreszcie czy jest to lepsze wyjście niż licencja transportowa. A przede wszystkim – jakie warunki muszą spełniać przewozy na potrzeby własne i wykonujący je kierowcy.

Co to jest transport na potrzeby własne?

Pojęcie przewozów na potrzeby własne zostało zdefiniowane w art. 4 ustawy o transporcie drogowym.

Przewidziano tam, że niezarobkowym przewozem drogowym, tj. przewozem na potrzeby własne, jest każdy przejazd pojazdu po drogach publicznych wykonywany przez przedsiębiorcę pomocniczo w stosunku do jego podstawowej działalności gospodarczej. Nie ma przy tym znaczenia, czy przewóz ten odbywa się z pasażerami, czy bez nich oraz czy pojazd jest załadowany, czy nie.

Jakie warunki muszą spełniać kierowcy?

Warunki, które muszą spełnić przyszli kierowcy mający wykonywać przewozy na potrzeby własne, zawarto w art. 39a ustawy o transporcie drogowym.

Taki kierowca powinien:
- mieć ukończone 21 lat (chyba że będzie wykonywał przewozy drogowe rzeczy pojazdem samochodowym lub zespołem pojazdów o dopuszczalnej masie całkowitej przekraczającej 3,5 t, ale nieprzekraczającej 7,5 t – wówczas ten warunek go nie dotyczy),
- posiadać odpowiednie uprawnienia do kierowania pojazdem samochodowym, określone w ustawie Prawo o ruchu drogowym,
- nie wykazywać przeciwwskazań zdrowotnych ani psychologicznych do wykonywania pracy na stanowisku kierowcy,
- uzyskać kwalifikację wstępną i ukończyć szkolenie okresowe.

Wymagania dotyczące kwalifikacji wstępnej oraz szkoleń okresowych nie dotyczą kierowców pojazdów:
- do kierowania którymi wymagane jest prawo jazdy kategorii A1, A, B1, B lub B+E,
- których konstrukcja ogranicza prędkość ich poruszania się do 45 km/h,
- wykorzystywanych przez siły zbrojne,
- obrony cywilnej, jednostek ochrony przeciwpożarowej lub jednostek odpowiedzialnych za utrzymanie bezpieczeństwa bądź porządku publicznego,
- poddawanych testom drogowym do celów rozwoju technicznego przez producentów, jednostki badawczo-rozwojowe lub szkoły wyższe,
- odbywających przejazd bez osób lub ładunku – w celu dokonania ich naprawy lub konserwacji, z miejsca zakupu lub odbioru,
- wykorzystywanych w sytuacjach zagrożenia lub przeznaczonych do akcji ratunkowych,
- używanych do nauki jazdy osób ubiegających się o prawo jazdy, szkolenia osób posiadających prawo jazdy, przeprowadzania państwowego egzaminu osób ubiegających się o prawo jazdy,
- wykorzystywanych do użytku osobistego w przewozie drogowym osób lub rzeczy,
- używanych do przewozu materiałów lub urządzeń niezbędnych kierowcy do jego pracy, pod warunkiem że prowadzenie pojazdu nie jest jego podstawowym zajęciem.

Przykład
Czy można zatrudnić takiego kierowcę?
Nasz Czytelnik pisze do nas w liście: Handlujemy kruszywami budowlanymi. Używamy do wykonywania tej działalności samochodu marki Liaz (17 t dmc, 8,5 t ładowności). Dostaliśmy zezwolenie na prowadzenie przewozów na potrzeby własne. Chcemy zatrudnić kierowcę, który ma dopiero 20 lat i nie ukończył kursu uprawniającego do transportu rzeczy. Co na to prawo?

Niestety, tego samochodu nie może prowadzić kierowca, który nie skończył jeszcze 21 lat, gdyż pojazd ma ponad 7,5 t dmc. Natomiast jeśli chodzi o szkolenie na przewóz rzeczy – wszystko zależy od tego, na jakim stanowisku zamierza się tę osobę zatrudnić.

W myśl art. 39a ust. 3 pkt 10 wymóg ten nie dotyczy kierowców pojazdów wykorzystywanych do przewozu materiałów lub urządzeń niezbędnych tym kierowcom do pracy, pod warunkiem że prowadzenie pojazdu nie jest ich podstawowym zajęciem.

Jak więc widzisz, duże znaczenie ma w tym przypadku to, w jaki sposób określi się w umowie zawartej z pracownikiem nazwę stanowiska i zakres obowiązków. Nie jest natomiast istotne, czy przewozy będą przez tego kierowcę wykonywane codziennie, czy tylko sporadycznie.

Łukasz Wilczkowski
doradca ds. przewozów towarów niebezpiecznych ADR,
biegły sądowy z zakresu przepisów ADR/AETR,
w latach 2003–2006 młodszy inspektor ITD,
Kancelaria Doradztwa Transportowego DGSA w Gliwicach