Jaki limit nadgodzin wolno wprowadzić w firmie transportowej?

Główny Inspektorat Pracy stwierdził ostatecznie, jaki ma być maksymalny limit godzin nadliczbowych dla kierowców.
W skali roku kierowcy mogą przepracować najwyżej 416 godzin nadliczbowych wynikających ze szczególnych potrzeb pracodawcy. Jednak dotyczy to tylko tych kierowców, którzy w danym roku nie korzystali z urlopu ani nie chorowali. W przypadku osób, które były na urlopie bądź zwolnieniu chorobowym, liczba nadgodzin musi być odpowiednio mniejsza.
Skąd to wynika?
Komisja Prawna Głównego Inspektora Pracy zajęła stanowisko, zgodnie z którym maksymalny roczny limit nadgodzin, wprowadzany przez pracodawcę w przepisach wewnątrzzakładowych, zarówno dla kierowców, jak i pozostałych pracowników, ma być konsekwencją pomnożenia 52 tygodni przypadających w roku kalendarzowym i 8 nadgodzin dopuszczalnych na każdy tydzień. W skali roku będzie to więc właśnie 416 godzin. Główny Inspektorat Pracy stwierdził bowiem, że maksymalny pułap pracy kierowcy w skali tygodnia to 48 godzin pracy liczonej łącznie z nadgodzinami. W stanowisku wyraźnie podkreślono, że jest to pułap graniczny - więcej kierowca nie może przepracować.
GIP zaznaczył jednak, że pułap 416 godzin nadliczbowych w roku kalendarzowym będzie niedozwolony, jeśli kierowca korzystał z urlopów wypoczynkowych lub miał inne usprawiedliwione nieobecności w pracy. W takim przypadku bowiem, zgodnie z art. 130 § 3 kp, pracodawca obowiązany jest pomniejszyć wymiar czasu pracy kierowcy o liczbę godzin usprawiedliwionej nieobecności w pracy, które przypadały na ten okres. To z kolei, w ocenie GIP, powoduje, że liczba dozwolonych godzin pracy nadliczbowej musi być odpowiednio mniejsza.
Inne organy mają odmienne zdanie
Przyjęte przez Komisję Prawną Głównego Inspektora Pracy stanowisko jest nie do końca spójne ze stanowiska¬mi resortów rządowych. Te twierdzą, że roczny limit nadgodzin zależy od wymiaru urlopu wypoczynkowego przysługującego pracownikowi, a więc nigdy nie może zostać ustalony na poziomie 416 godzin w roku. Takie stanowisko zajęło Ministerstwo Pracy i Polityki Społecznej 13 listopada 2008 r. (DPR-III-079-612/TW/08). Stwierdziło, że nie można liczyć po 8 nadgodzin na wszystkie 52 tygodnie w roku, gdyż pracownik powinien wykorzystać urlop wypoczynkowy, który wynosi 20 lub 26 dni. Dlatego też od 52 tygodni należy odjąć 4 lub 5 tygodni urlopu i dopiero taką liczbę pomnożyć przez 8 godzin, co w rezultacie da 384 lub 376 godzin. Stanowisko to zostało sformułowane w odniesieniu do zastrzeżeń Komisji Europejskiej skierowanych wobec Polski. Jej zdaniem w Polsce unijna dyrektywa o czasie pracy była wcześniej stosowana w nieprawidłowy sposób.
Zastosowanie powyższej zasady do kierowców potwierdziło następnie Ministerstwo Infrastruktury w stanowisku z 12 marca 2009 r. (MR/908723/2009). Również stwierdziło, że limit dopuszczalnych nadgodzin dla kierowców powinien być pomniejszany o urlop wypoczynkowy.
Jeśli więc masz w swoich dokumentach firmowych ustalony limit na poziomie 416 godzin w roku, PIP może uznać go formalnie za prawidłowy. Jednak w praktyce przepracowanie takiej liczby nadgodzin wynikających ze szczególnych potrzeb pracodawcy będzie możliwe tylko w odniesieniu do pracowników, którzy mieli 100% frekwencję w pracy.
Jeśli chodzi o pozostałych, wypracowana liczba nadgodzin musi być mniejsza, gdyż trzeba uwzględniać wszystkie usprawiedliwione nieobecności w pracy. W takich przypadkach wielkość limitu będzie w praktyce miała indywidualny charakter, w zależności od tego, ile dni lub tygodni usprawiedliwionych nieobecności ma konkretny pracownik. Nie będzie można więc tej liczby jednoznacznie określić w przepisach zakładowych. Oznacza to, niestety, więcej pracy dla osób rozliczających czas pracy kierowców.
§ Podstawa prawna
Artykuł 12 ust. 1, art. 20 ust. 3 i 4 uczpk, stanowisko Komisji Prawnej GIP z 7 grudnia 2009 r.
Łukasz Prasołek
asystent sędziego
w Izbie Pracy, Ubezpieczeń Społecznych
i Spraw Publicznych Sądu Najwyższego,
specjalista z zakresu czasu pracy kierowców, w latach 2004-2006
pracownik Departamentu Prawnego
Głównego Inspektoratu Pracy zajmujący się zagadnieniami czasu pracy kierowców